Rinit, rinosinusit yoki tumov – burun shilliq qavati yallig‘lanishining namoyon bo‘lishi, bu shilliq qavatning shishishi, burun nafasining buzilishi, shaffof yoki rangli burun ajralmalaridir. To‘g‘ri davolanmasa va tez-tez qaytalansa, o‘tkir rinit surunkali shaklga o‘tib, uzoq vaqt davomida siz bilan qolishi mumkin.
Asosan yiringli sinusit va otitni o‘z ichiga olgan asoratlarning rivojlanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Shuning uchun davolanishni imkon qadar erta boshlash va burun oqishi uchun to‘g‘ri vositani tanlash kerak, bunda sizga shifokor yordam beradi.

Tumov va uning turlari

Tumov yoki rinosinusit o‘tkir va surunkali bo‘lishi mumkin. Aksariyat hollarda o‘tkir respirator infeksiyalar virus tabiatli bo‘ladi – ular respirator viruslar (shamollash, O‘RVI, O‘RK) tufayli kelib chiqadi. Ancha kam hollarda, bakteriyalar ham o‘tkir rinosinusitni keltirib chiqarishi mumkin.
Patologik jarayonning rivojlanish ehtimoli sovub ketish bilan sezilarli darajada oshadi, bu organizmning yuqumli agentlarga qarshiligini pasaytiradi. Shunday qilib, o‘tkir rinit, aslida, shamollash turlaridan biri bo‘lib, u ham tomoqning yallig‘lanishi sifatida namoyon bo‘lishi mumkin.

Rinosinusitning belgilarini uch guruhga bo‘lish mumkin:
● Boshlang‘ich: qichishish, burunda achishish, aksirish va ko‘zlarning yoshlanishi. Umumiy shamollash alomatlari bilan birga bo‘lishi mumkin: bosh og‘rig‘i, isitma.
● Kasalliking o‘tkir davri: burun bitishi, burun va yon bo‘shliqlar sohasida og‘riq, burun orqali nafas olish qiyinlashuvi, ko‘p miqdorda shaffof va rangli shilliq oqishi, hid bilishning buzilishi, ovozning o‘zgarishi kuzatilishi mumkin.
● Uzoq muddatli davom etish: sekretsiyaning qalinlashishi, shilliq yiringli oqindi, burun bitishi, 10 kundan ortiq vaqt davomida simptomlarning namoyon bo‘lishi yoki 5 kunlik davolanishdan keyin yomonlashishi. O‘tkir rinit odatda 10 kungacha davom etadi. Agar davolanmasa va tibbiy tavsiyalarga rioya qilinmasa, u uzoq davom etishi va hatto surunkaliga aylanishi mumkin.
Surunkali rinit ko‘plab ko‘rinishlarga ega, ammo umumiy narsa shundaki, alomatlar 12 haftadan ko‘proq davom etadi – aynan shundan so‘ng shifokor bunday tashxis qo‘yishi mumkin.
Rinosinusitning ko‘plab surunkali shakllari o‘tkir rinitni o‘z vaqtida davolamaslik yoki noto‘g‘ri davolash natijasidir. Shuning uchun, burun oqishi uchun vosita va mahalliy davolanishni to‘g‘ri tanlash juda muhimdir.

Dori vositalarining turlari

Sovuqni davolash uchun bir necha turdagi dorilar qo‘llaniladi. Ularning har biri ta’sir mexanizmi va vazifalari bilan farqlanadi.

Tomir toraytiruvchi preparatlar eng mashhur toifadir va turli xil burun spreyi va tomchilar ko‘rinishida bo‘ladi. Ular, shuningdek, dekongestantlar deb ataladi va alfa-adrenomimetiklar sinfiga kiradi. Ushbu vositalar shilliq qavatning qon tomirlarini toraytiradi, bu sizga burun nafasini tezda tiklashga, shishishni va oqindi miqdorini kamaytirishga imkon beradi.
Bu simptomatik davolash ekanligini tushunish kerak va shish faqat bir necha soat davomida bartaraf etilishi mumkin. Bunday dori-darmonlarni 3-7 kundan ortiq vaqt davomida ishlatmaslik kerak, chunki preparat tomchilarga qaramlikni keltirib chiqarishi mumkin.
Bundan tashqari, ushbu mahsulotlarning ko‘pchiligi tarkibiga kiradigan konservant benzalkoniy xloridi burun shilliq qavatining hujayralariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin, shuning uchun nafaqat ushbu dorilar bilan davolanish muddatini oshirmaslik, balki ko‘rsatmalarda ko‘rsatilgan dozalarga ham qat’iy rioya qilish tavsiya etiladi.

Glyukokortikosteroid gormonlarini (GKS) o‘z ichiga olgan spreylar ham mashhur. Ular asosan rinitning davomiy shakllari va allergik rinitni davolash uchun ishlatiladi. Ushbu spreylar kuchli yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega. Tomir toraytiruvchilar singari, GKS uzoq vaqt davomida ishlatilmasligi kerak va ishlatishdan oldin qarshi ko‘rsatmalar va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan salbiy ta’sirlar bilan tanishib chiqish kerak.
O‘tkir virusli rinitni davolash uchun tomchilar shaklida mahalliy antibakterial vositalar tavsiya etilmaydi va bakterial rinitda ulardan foydalanish samaradorligi shifokorlar orasida jiddiy savollar tug‘diradi. Shuning uchun, rinitning bakterial tabiati aniqlanganda mutaxassislar antibiotiklarni qabul qiilishni buyuradilar.

Bunday dori-darmonlarni faqat shifokor buyurishi mumkin. Antibiotiklarni hech qachon nazoratsiz qo‘llashga yo‘l qo‘yilmaydi, bu antibiotiklarga chidamli bakterial infeksiyalarni keltirib chiqarishi mumkin.

Burun bo‘shlig‘ini yuvish uchun tuzli eritmalar qo‘llaniladi, bu shilimshiqni mexanik ravishda olib tashlash va shishishni biroz kamaytirish imkonini beradi. O‘tkir tumov holatida bu simptomlarga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi dargumon, ammo tuzli eritmalar O‘RVIning oldini olishning ajoyib usuli hisoblanadi.

Efir moylari va o‘simlik tarkibiy qismlarini o‘z ichiga olgan mahalliy vositalar tomir toraytiruvchi vositalarga muqobil bo‘lishi mumkin, ammo samaradorlik jihatidan ikkinchisidan sezilarli darajada pastdir. Biroq, ular tomir toraytiruvchilarga qarshi ko‘rsatmalar mavjud bo‘lganda vaziyatni biroz yumshatishning yagona mumkin bo‘lgan usuli hisoblanadi.
Og‘iz orqali qabul qilish uchun o‘simlik preparatlari murakkab ta’sirga ega va monoterapiyada ham, shamollashni davolash uchun boshqa vositalar bilan birgalikda qo‘llanilishi mumkin.

Rinosinusitni davolashda tez-tez tavsiya etiladigan dori vositalaridan biri bu Sinupret^®dir. Ogʻiz orqali qabul qilinadigan tomchi va tabletka shaklida ishlab chiqariladigan ushbu oʻsimlik dori vositasi davolashni majmuaviy qilishga yordam beradi. U burun bitishini bartaraf etishga, viruslarga qarshi taʼsir koʻrsatishga va asoratlar rivojlanishining oldini olishga yordam beradi. Sinupret^® tomchilari yoki tabletkalari bilan davolashni imkon qadar erta boshlash tavsiya etiladi.

Foydalanish uchun koʻrsatmalar

Burun oqishi va bitishi uchun vositalardan foydalanish uchun koʻrsatma har qanday rinosinusitning oʻzi hisoblanadi. Biroq, nafaqat alomatlardan xalos boʻlish, balki sababini bartaraf etish va yuzaga kelishi mumkin boʻlgan asoratlarning oldini olish kerakligini tushunish kerak.

Sinupret^® oʻzining majmuaviy ta’siri, shu jumladan virusga qarshi ta’siri bilan kasallikning bevosita sababi – virusli infeksiyani yengishga yordam beradi.

Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar va cheklovlar

Tomir toraytiruvchi preparatlarning barchasi ham bolalarda foydalanish uchun tasdiqlanmagan, buni tumovni davolash vositalarini tanlashda e’tiborga olish kerak. Dekongestantlar yoshga qarab farq qiladi, eng kichik bemorlarni davolash pediatr tomonidan majburiy nazoratni talab qiladi.

Ushbu dorilar guruhi burun shilliq qavatini quritish xususiyatiga ega, shuning uchun quruq qobiqlarning shakllanishi bilan kechadigan atrofik rinit uchun taqiqlanadi. Dori vositalaridan kelib chiqqan rinit boʻlsa, bunday tomchilar va spreylar qat’iyan ta’qiqlanadi, chunki ular ushbu holat kelib chiqishining sababidir.

Homiladorlik va emizish davri ham cheklovlar sirasiga kiradi. Albatta shifokor bilan maslahatlashish zarur.

Tuzli eritmalar burun boʻshlig'ini yuvish uchun eng xavfsiz hisoblanadi. Tuzlarning yuqori konsentratsiyasi biroz tomir toraytiruvchi ta’sirga imkon beradi va burun shilliq qavatini namlaydi.

Shifokor sizga tumovga qarshi dori va uni davolash uchun tizimli dorilarni tanlashda yordam beradi. Tegishli dori-darmonlarni tanlashda oʻz vaqtida mutaxassis maslahati va yordamini olish muhimdir.