Mundarija:

• Bolalardagi shamollashning me’yoriy chastotasi
• Bola tez-tez kasallanadi: sabablar
• Bolalarda immunitet nega pasayadi
• Umumiy kasalliklarning oldini olish

Ko‘pgina ota-onalar bolalarning tez-tez shamollashiga duch kelishadi. Ushbu muammo, ayniqsa, bolalar bog‘chasiga moslashish paytida juda dolzarbdir – bu davrda bolalar tez-tez kasal bo‘lib qolishadi. Maqolada biz nima uchun bola tez kasal bo‘lib qolishini, qachon signal berish kerakligini, qanday omillar bolaning immunitetini pasaytirishini va nafas olish kasalliklarining oldini olish uchun nima qilish kerakligini bilib olamiz.

Bolalarda shamollashning me’yoriy chastotasi

Maktabgacha ta’lim muassasasiga borishni boshlagan bola uchun me’yor yiliga 6-10 marta shamollash hisoblanadi. Agar bola har oy kasal bo‘lib qolib, asoratlarsiz tuzalib ketsa, bu normal holat va ma’lum bir jihatdan foyda keltiradi. Har safar bolaning immuniteti yangi virusga duch keladi va burunning oqishi va u bilan bog‘liq belgilar – yo‘tal, isitma, qizil tomoq shaklida faol javob beradi. Bu infeksiyani yengishga va immunitetni shakllantirishga imkon beradi, shuning uchun infeksiyalar ko‘rinadigan darajada qo‘rqinchli emas.

Kasallikning chastotasi emas, balki tiklanish tezligi alohida ahamiyatga ega. Agar virusli infeksiyalarning asosiy qismi 7-8 kun davom etsa, bakterial asoratlar bilan birga kelmasa, ota-onalarning tashvishlanish uchun hech qanday sabab bo‘lmasligi kerak.

Bola tez-tez kasallanadi: sabablari

O‘RVI chastotasi to‘g‘ridan-to‘g‘ri bolaning boshqa bolalar va kattalar bilan qanchalik tez-tez va qanchalik intensiv aloqada bo‘lishiga bog‘liq. Bolalar bog‘chasi, boshlang‘ich maktab jamoasida bo‘lish tez-tez shamollash uchun eng jiddiy xavf omilidir.

Bolalar jamoasi viruslarning doimiy almashinuvini o‘z ichiga oladi, ularning har biri nafas olish kasalliklari alomatlarini keltirib chiqarishi mumkin va bu normal holat. Ammo agar bitta bola tez-tez kasal bo‘lib qolsa, ikkinchisi juda ko‘p shamollashga moyil emas. Nima uchun bu sodir bo‘ladi ?

Birinchidan, bolalar bir xil infeksiyani turli yo‘llar bilan yuqtirishadi: shartli ravishda kasal bo‘lmagan bola hamma narsani alomatsiz ravishda olib yurishi mumkin. Immunitet bolaning ona qornida rivojlanishi paytida paydo bo‘ladi, shuning uchun ko‘plab omillar bu jarayonga ta’sir qilishi mumkin: onaning kasalliklari va u qabul qilgan dorilari, homiladorlik va onaning ovqatlanishi xususiyatlari va boshqalar.

Ikkinchidan, ikkilamchi immunitet ham muhimdir – bu bolaning yashash sharoitlari, ayniqsa uning somatik salomatligi bilan belgilanadi. Shamollash chastotasi va asoratlarning intensivligiga quyidagi omillar ta’sir qilishi mumkin:

• chaqaloqning oziqlanish turi (ko‘krak suti bilan yoki sun’iy oziqlantirish) va keyinchalik qanday ratsion bo‘lishi;
• kun tartibi;
• jismoniy yuklamalar: bir tomonda – bolaning haddan tashqari yuklanganligi, ikkinchisida – kam harakatli hayot tarzi;
• organizmning allergik holati;
• gipovitaminozlar;
• surunkali kasalliklar (masalan, adenoidit);
• parazitozlar;
• toza havoda vaqt o‘tkazish chastotasi.

Ekologik holat va passiv chekish ham muhim rol o‘ynaydi. Kattalar chekadigan oilalarda bolalar tezroq O‘RVI bilan kasallanishlari mumkin.

Bolalarda immunitet nega pasayadi

Bolalarning tez-tez kasal bo‘lib qolishidan shikoyat qiladiganlar asosan bog‘cha bolalarining ota-onalari. Darhaqiqat, o‘tkir respiratorli virusli infeksiyalarning chastotasi bevosita bolaning aloqalari soniga bog‘liq. Bolalar bog‘chasiga borish tez-tez shamollashning sababidir.

Har bir bola o‘ziga xos mikroorganizmlarning tashuvchisi bo‘lib, bola ularni oilada oladi. U allaqachon ularga qarshi immunitetni shakllantirgan, ammo u hali boshqalarga nisbatan immunitetga ega emas. Bolalar bog‘chasi guruhida yoki boshlang‘ich maktabda bolalar o‘rtasidagi muloqot mikroblarning kundalik almashinuvidir. Bu almashinuv turli kasalliklarning rivojlanishiga sabab bo‘ladi.

Tez-tez uchraydigan kasalliklarga ta’sir qiluvchi ichki omillar:

• immun tizimining yetuk emasligi;
• respirator kasalliklarga genetik moyillik;
• homiladorlik va tug‘ish davridagi muammolar, buning natijasida atrof-muhit omillariga moslashish sust kechadi;
• allergik kasalliklar va surunkali kasalliklar.
•
surunkali infeksiya o‘choqlari alohida ahamiyatga ega. Shunday qilib, surunkali tonzillit, rinosinusit va hatto kariyes bilan og‘rigan bolaning kasal bo‘lish xavfi yuqori. Surunkali yallig‘lanishning oldini olish uchun o‘tkir respirator virusli infeksiyalarni o‘z vaqtida davolash muhimdir.

Ba’zi dorilar kasallikning birinchi kunidan qo‘llanilsa, tiklanishni tezlashtirishi mumkin. Masalan, Sinupret^® o‘simlik dori vositasi og‘iz orqali qabul qilish uchun tabletkalar va tomchilar shaklida. U burun bitishidan xalos bo‘lishga yordam beradi, virusga qarshi ta’sirga ega va asoratlar xavfini kamaytiradi. Bolaning nima uchun tez-tez kasal bo‘lib qolishi haqida gapirganda, chastota mahalliy immunitet tizimining barqarorligi bilan belgilanishini aniqlashtirish kerak. Burun-tomoq bo‘shlig‘idagi surunkali yallig‘lanish o‘choqlari surunkali intoksikatsiyaga (zaharlanishga) olib keladi, mahalliy himoyani kamaytiradi va viruslarga samarali qarshilik ko‘rsatishning oldini oladi.

Shamollash chastotasini oshiradigan tashqi omillar gigiyena va parvarishning buzilishi, jumladan, kundalik tartibni buzish, qattiqlashuvga e’tibor bermaslik, jismoniy faollikni kamaytirish, quruq yopiq havo, bolaning toza havoda kamdan-kam vaqt o‘tkazishi va hokazo. Faqat shifokor tomonidan belgilanishi kerak bo‘lgan antibiotiklarni nazoratsiz qo‘llash ushbu sabablar guruhiga kiradi.

Umumiy kasalliklarning oldini olish

Ko‘pgina ota-onalar bolasi tez-tez kasal bo‘lsa, nima qilish kerakligiga qiziqishadi. Tez-tez shamollashning, aniqrog‘i, o‘tkir respirator virusli infeksiyalarning oldini olish uchun sehrli vositalar yo‘qligini tushunish muhimdir. Sog‘lom turmush tarzi katta rol o‘ynaydi. Ya’ni, bu nafaqat bolaga, balki butun oilaga tegishlidir. Farzandingizning huzurida chekishdan voz kechishingiz, muvozanatli ovqatlanish tamoyillariga rioya qilishingiz va shifokorning ruxsati bilan chiniqtirish bilan shug‘ullanishingiz kerak.

Kundalik tartibni yaratishga oqilona yondashish muhimdir. Bolaning kompyuterda yoki qo‘lida smartfon bilan, televizor ko‘rishda o‘tkazadigan vaqtini qisqartirish kerak. Tungi uyquning davomiyligini kuzatib boring (kamida 8 soat), shuningdek, bog‘cha yoshidagi bolalar uchun kunduzgi uyquni ta’minlang. Toza havoda uzoq yurish uyquni yaxshilashga va charchoqni kamaytirishga yordam beradi.

To‘g‘ri ovqatlanish barcha kerakli vitaminlar va mikroelementlarning mavjudligini talab qiladi. Bolaning ratsionida yangi sabzavot va mevalar bo‘lishi kerak. Taomlar xilma-xil bo‘lishi kerak.

Chiniqtirish – vegetativ nerv tizimining yetukligi kabi muammoni yengish uchun samarali chora. Ular tananing o‘zgaruvchan atrof-muhit sharoitlariga chidamliligini oshirishga yordam beradi, ularga tezroq moslashishga yordam beradi, immunitet faolligini oshiradi va respirator infeksiyalar chastotasini kamaytiradi.

Davolovchi jismoniy mashqlar chiniqish uchun ajoyib qo‘shimcha hisoblanadi. Mashqlar nafas olish tizimining funksionalligini yaxshilaydi, normal gaz almashinuvini va bronxlardan shilliqning olib tashlashni ta’minlaydi, nafas olish mushaklarining tonusini oshiradi.

Shuningdek, ichak mikroflorasining holatiga ham e’tibor qaratish lozim. Muammolar mavjud bo‘lsa, ichak faoliyatini yaxshilash va antibakterial terapiyadan so‘ng ichak mikrobiomini tiklash choralarini ko‘rish muhimdir.

Disbakterioz “foydali” bakteriyalar sonining kamayishiga va shartli patogen mikroorganizmlarning ko‘payishiga olib keladi. Bu qorin og‘rig‘i, ichak disfunksiyasi va boshqa alomatlarga sabab bo‘ladi. Bundan tashqari, disbakterioz tez-tez shamollashning sababi bo‘lishi mumkin. Oddiy ichak mikroflorasini qanday tiklash haqida pediatringiz bilan maslahatlashishingiz lozim.

Muayyan infeksiyalarning oldini olish uchun emlash kerak. Emlash bolaning kasal bo‘lmasligiga kafolat bermaydi, ammo kasallikning og‘ir shakllaridan himoya qilishi mumkin. Bugungi kunda turli xil jiddiy kasalliklarda – pnevmoniya, meningit va boshqalarda namoyon bo‘lishi mumkin bo‘lgan gripp, pnevmokokk va gemofil infeksiyalariga qarshi emlashlar olib borilmoqda.

Profilaktikaning muhim jihati oilaning eng kichik a‘zosiga qo‘llar gigienasi va jamoat joylarida o‘zini tutish qoidalarini o‘rgatishdir. Farzandingizga yuvilmagan qo‘llar bilan yuziga tegmaslikka va ko‘zlarini ishqamaslikka o‘rgatish kerak.

O‘RVIning oldini olishda bolaning yashash sharoitlari muhim ahamiyatga ega. U uxlayotgan xona muntazam ravishda shamollatilishi kerak. Nam tozalashni amalga oshirish, shuningdek, havo namligini kuzatish – u 50-70% darajada bo‘lishi kerak.

Bundan tashqari, profilaktika maqsadida, ayniqsa, isitish mavsumida burun shilliq qavatini qo‘shimcha ravishda namlashingiz mumkin. Viruslarning birinchi nishoni burun shilliq qavatidir. Yuqumli vositalarni faol ko‘payish davridan oldin chiqarilish qobiliyati ko‘p jihatdan shilliq qavatning namlanganligi va to‘g‘ri ishlashiga bog‘liq. Shu maqsadda siz shifokoringiz bilan kelishilgan holda tuzli eritmalar va maxsus vositalardan foydalanishingiz mumkin.

Boshqa profilaktika choralari orasida gimnastika, suzish havzasiga tashrif buyurish, vitamin terapiyasi va fitoterapiya (allergik reaksiyalar bo‘lmasa) mavjud. Bolada surunkali infeksiya o‘choqlari: adenoidit, surunkali faringit yoki tonzillit, yiringli probkalar, karies va boshqalar bor-yo‘qligini tekshirish muhim. Surunkali infeksiya fonida tananing qarshiligi pasaysa, bola tez-tez kasal bo‘lib qoladi. Infeksiya mahalliy himoya funksiyalarini bostiradi: virus shishgan, zaif, yallig‘langan shilliq qavatlarga ko‘proq ta’sir qiladi. Oddiy sog‘lom shilliq qavat infeksion agentni olib tashlash bilan osonroq kurashishi mumkin.

Bundan tashqari, surunkali infeksiyaga qarshi doimiy kurash umumiy himoya kuchlarini susaytiradi. Faqat o‘tkir simptomlarni emas, balki bakterial infeksiya, bronxit, traxeit, pnevmoniya va boshqalar ko‘rinishidagi asoratlarning rivojlanish ehtimoli ortadi. Shuning uchun keng qamrovli tekshiruvdan o‘tish, surunkali infeksiya o‘choqlarini aniqlash va sanatsiyadan o‘tish muhimdir.

O‘RVIni o‘z vaqtida va malakali davolash yallig‘lanishning surunkali holga kelishining oldini olishga yordam beradi. Profilaktik ta’sirga ega bo‘lgan rinitni davolash uchun tez-tez buyuriladigan vositalardan biri Sinupret^® o‘simlik dori vositasi hisoblanadi.

Tez-tez kasal bo‘ladigan bolaning immunitetini qanday oshirishni shifokoringizdan so‘rab aniqlashtiring. O‘zboshimcha davolanishdan voz kechish va malakali mutaxassisdan maslahat olish muhimdir.