Mundarija:

• Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitning rivojlanish sabablari
• Burun tomchilariga qaramlikning belgilari
• Ehtimoliy asoratlar
• Dori vositalaridan kelib chiqqan rinit diagnostikasi
• Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitni davolash
• Prognoz va profilaktika

Ba’zilar bir necha oy davomida burun bitishiga qarshi tomchilar va spreylardan foydalanadilar, bu jiddiy asoratlarga olib kelishini bilishmaydi. Surunkali burun bitishi haqiqatan ham keng tarqalgan muammo bo‘lib, o‘z-o‘zini davolashni afzal ko‘rgan holda kamdan-kam hollarda shifokorga murojaat qilinadi.

Bunga tomir toraytiruvchi ta’siriga ega spreylar va tomchilar mavjudligi yordam beradi, chunki ular retseptsiz mavjud. Ushbu dorilar deyarli darhol natija beradi, burun nafasini darhol yengillashtiradi, ammo bunday dorilarni belgilangan 5-7 kundan ko‘proq vaqt davomida ishlatish odat tusiga kirishi mumkin – shuning uchun dori vositalaridan kelib chiqqan rinit rivojlanadi.

Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitning rivojlanish sabablari

Burun shilliq qavati rivojlangan kapillyarlar tarmog‘iga ega, u qon bilan yaxshi ta’minlanadi. Bu nafas olayotgan havoni samarali isitish va namlash imkonini beradi. Burun bilan nafas olishda qiyinchilik tomirlar kengayishi va shilliq qavatning shishishi bilan yuzaga keladi, bu ham infeksiya, ham allergiya bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha burun bitishi vaqtinchalik hodisa, ammo bunday alomat insonning hayot sifatini yomonlashtiradi. Uyqudagi qiyinchiliklar, odatdagi faoliyatning buzilishi tomir toraytiruvchi vositalardan foydalanishga majbur qiladi, bundan tashqari ular deyarli darhol ta’sir ko‘rsatadi. Ulardan foydalanganda burun bo‘shlig‘ining tomirlari qisqaradi, shish kamayadi va burun nafasi yengillashadi. Bunday dori-darmonlarni har qanday dorixonada sotib olish oson, shuning uchun ular ko‘pincha shifokor bilan maslahatlashmasdan va tavsiya etilgan foydalanish muddatlariga rioya qilmasdan ishlatiladi. Natijada burun tomchilariga qaramlik paydo bo‘ladi. Ulardan voz kechishga urinish burun bo‘shlig‘ida shish paydo bo‘lishining reaktiv kuchayishiga olib keladi va bu odamni dori-darmonlarni qayta-qayta ishlatishga majbur qiladi.

Burun tomchilariga qaramlikning belgilari

Ko‘pgina tomir toraytiruvchi spreylar va tomchilarining ko‘rsatmalarida uzoq muddatli foydalanish qaramlikka olib kelishi mumkinligi haqida ogohlantirish mavjud. Odatda biz 5-7 kun haqida gapiramiz, shundan so‘ng davolanish kursini yakunlash kerak.

Biroq, bu holatda burun bitishi ko‘pincha qaytadi va uni bartaraf etish uchun odam yana vositadan foydalanadi. Shuning uchun asosiy simptom burun bitishi bo‘lib, u tomchilarning oxirgi tomizilishidan bir necha soat o‘tgach qaytadi. Kechasi yotish paytida simptom kuchayishi mumkin.

Muhim belgi shundaki, tomchilarsiz burun bitishi endi yo‘qolmaydi. Natijada, preparat ta’siri so‘ngida odamda, agar qo‘lda tomchilar bo‘lmasa, tashvish paydo bo‘ladi.

Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitning belgilari – bosh og‘rig‘i, zaiflik hissi, burun shilliq pardalarining qurishi, burunda quruq qobiqlar paydo bo‘lishi. Tomir toraytiruvchi vositalardan foydalanish shilliq qavatning qurib ketishiga olib keladi. Ushbu alomat ulardan foydalanish boshidanoq darhol rivojlanishi mumkin va qaramlik rivojlanib borishi bilan yanada kuchayishi mumkin.

Ehtimoliy asoratlar

Ko‘pincha, tomchilarga odatlanib qolganlar muammoga katta ahamiyat bermaydilar. Biroq, tomir toraytiruvchi vositalardan doimiy foydalanishning oqibatlari juda jiddiy bo‘lishi mumkin:

• burun shilliq qavatining tabiiy funksiyalarini bostirish: shilliq qavat havoni isitishni va namlantirishni to‘xtatadi, burunda quruq qobiqlar paydo bo‘ladi, ko‘karishlar paydo bo‘ladi, kuchli quruqlik kuzatiladi;
• tomoq og‘rig‘i, shilliq hosil bo‘lishining buzilishi tufayli ovozning xirillashi, shuningdek, mahalliy himoya kuchlarining buzilishi tufayli shamollash chastotasining oshishi;
• qon tomirlarining doimiy qisqarishi tufayli shilimshiq hosil qiluvchi bezlarning qalinlashishi: bu yanada ko‘proq burun bitib qolishga olib keladi.

Burundagi o‘zgarishlar qaytarilmasdir: qaramlik paydo bo‘lganidan beri qancha vaqt o‘tgan bo‘lsa, kelajakda operatsiyasiz burunning normal nafasini tiklash imkoniyati shunchalik kam bo‘ladi. Shuning uchun muammo bilan imkon qadar tezroq kurashish muhimdir.

Burun bitishidan xalos bo‘lishga yordam beradigan va qaramlikni keltirib chiqarmaydigan uzoq muddatli dorilar mavjud, masalan, og‘iz orqali qabul qilish uchun tomchilar shaklida Sinupret^® o‘simlik dori vositasi. Bundan tashqari, u virusga qarshi ta’sirga ega va asoratlarning rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi.

Dori vositalaridan kelib chiqqan rinit diagnostikasi

Tomir toraytiruvchi tomchilarga qaramlik yuzaga kelganda, otorinolaringologga murojaat qilish kerak. U to‘plangan ma’lumotlarga asoslanib, bu tashxisni qo‘yishi mumkin. Shifokor bemor qancha vaqt va qanday mahalliy vositalarni qo‘llaganligini, tomchilarni qo‘llashni to‘xtatishga urinayotganda qanday alomatlar paydo bo‘lishini va yondosh kasalliklar mavjudligini aniqlaydi.

Rinoskopiya ham amalga oshiriladi – burun bo‘shlig‘ini tekshirish. Kamdan kam hollarda kamera yoki kompyuter tomografiyasi (KT) bilan jihozlangan maxsus nozik asbob yordamida chuqurroq tekshirish talab etiladi.

Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitni davolash

Shifokor tomir toraytiruvchi tomchilarga qaramlikdan qanday qutulishni maslahat beradi. Davolash rejimi individual xususiyatlarga va kasallikning davomiyligiga bog‘liq. Ham dori, ham jarrohlik usuli bilan davolash buyuriladi.
Mutaxassis yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega dori-darmonlarni buyurishi mumkin. Ular burun shilliq qavatidagi yallig‘lanish o‘zgarishlarini samarali ravishda yo‘q qiladi. Bu tomir toraytiruvchi tomchilariga qaramlikni bartaraf etishga yordam beradi.
Og‘iz orqali qabul qilish uchun Sinupret^® tomchilari va tabletkalari yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega, shishishni yengillashtiradi va burun va paranasal sinuslardan shilimshiqni chiqarishga yordam beradi. Va shuningdek, kasallikning birinchi kunidan boshlab tomir toraytiruvchi tomchilar bilan birgalikda ishlatilganda, u tomir toraytiruvchilardan foydalanishni kamaytirishi mumkin.

Prognoz va profilaktika

Ko‘pgina hollarda tomchilarga qaramlikni dori vositalari yordamida bartaraf etish mumkin. Ammo burun bo‘shlig‘ining shilliq qavatining tuzilishi sezilarli darajada o‘zgarsa, jarrohlik aralashuvi talab qilinishi mumkin.

Dori vositalaridan kelib chiqqan rinitning oldini olish, asosan, tomir toraytiruvchi vositalar yordamisiz normal burun nafasini tiklash orqali bo‘lishi mumkin. Ikkinchisi qat’iy ravishda ko‘rsatmalarga muvofiq va unda ko‘rsatilgan muddatdan oshmasligi kerak.

Adabiyotlar ro'yhati

Mashkova T.A., Maltsev A.B. Selektiv profilaktika rinosinusitov u bolalar pri ORVI // Zamonaviy pediatriya masalalari. — 2012. — T. 11, № 2. — B. 50–52.